Wat is PTSS?
Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) is een ernstige psychische aandoening die kan ontstaan na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis. Bij PTSS is het brein niet in staat het trauma te verwerken, waardoor de herinneringen blijven terugkomen alsof de gebeurtenis opnieuw plaatsvindt. Dit leidt tot ernstige verstoring van het dagelijks functioneren.
PTSS wordt officieel erkend in de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) en is juridisch een vorm van aantasting in de persoon die recht geeft op schadevergoeding. Belangrijk: u kunt ook PTSS claimen als u geen fysiek letsel heeft opgelopen - psychisch letsel staat op zichzelf.
Oorzaken van PTSS na ongeval
- Verkeersongevallen (40%): Vooral ernstige botsingen, kop-staart, motorongevallen
- Bedrijfsongevallen (20%): Ernstige verwondingen, getuige van dodelijk ongeval
- Geweld (15%): Mishandeling, overval, straatroof
- Medische trauma's (10%): Complicaties, reanimatie, IC-opname
- Getuige van trauma (10%): Zien van ernstig letsel of overlijden
- Overig (5%): Natuurrampen, branden, explosies
Herken de signalen vroeg
PTSS-symptomen beginnen meestal binnen 3 maanden na het trauma. Vroege herkenning en behandeling verbeteren de prognose significant. Zoek hulp als u last heeft van flashbacks, nachtmerries, vermijdingsgedrag of hyperwaakzaamheid.
DSM-5 Criteria voor PTSS
Voor een officiële diagnose PTSS moet aan alle onderstaande criteria worden voldaan. Deze criteria zijn vastgelegd in de DSM-5 en worden gebruikt door psychiaters en psychologen.
Criterium A: Blootstelling aan trauma
Blootstelling aan feitelijke of dreigende dood, ernstige verwonding of seksueel geweld, op één van de volgende manieren:
- Direct meemaken van de traumatische gebeurtenis
- Persoonlijk getuige zijn
- Vernemen dat het een naast familielid of vriend is overkomen
- Herhaaldelijke of extreme blootstelling aan details (bijv. hulpverleners)
Criterium B: Intrusies (herbelevingen)
Minimaal één van de volgende symptomen:
- Terugkerende, onvrijwillige herinneringen aan het trauma
- Terugkerende verontrustende dromen (nachtmerries)
- Dissociatieve reacties (flashbacks) - gevoel alsof het opnieuw gebeurt
- Intense psychische stress bij blootstelling aan cues
- Fysiologische reacties op herinneringen (hartkloppingen, zweten)
Criterium C: Vermijding
Aanhoudende vermijding van stimuli die geassocieerd worden met het trauma:
- Vermijden van herinneringen, gedachten of gevoelens over het trauma
- Vermijden van externe reminders (mensen, plaatsen, activiteiten, situaties)
Criterium D: Negatieve cognities en stemming
Minimaal twee van de volgende symptomen:
- Onvermogen om belangrijke aspecten van het trauma te herinneren
- Aanhoudende negatieve overtuigingen over zichzelf of de wereld
- Vertekende cognities over oorzaak of gevolgen (zelfverwijt)
- Aanhoudende negatieve emoties (angst, schuld, schaamte)
- Verminderde interesse in activiteiten
- Gevoelens van vervreemding van anderen
- Onvermogen om positieve emoties te ervaren
Criterium E: Hyperarousal
Minimaal twee van de volgende symptomen:
- Prikkelbaarheid en woede-uitbarstingen
- Roekeloos of zelfdestructief gedrag
- Hyperwaakzaamheid
- Overdreven schrikreactie
- Concentratieproblemen
- Slaapproblemen
Criterium F: Duur minimaal 1 maand
De symptomen moeten minimaal 1 maand aanhouden. Symptomen die korter duren worden geclassificeerd als Acute Stressstoornis (ASS). Bij ASS is vroege behandeling effectief om ontwikkeling tot PTSS te voorkomen.
Types PTSS
Acute PTSS
Symptomen duren 1-3 maanden. Met adequate behandeling (EMDR, CGT) is volledig herstel vaak mogelijk. Smartengeld: €5.000 - €20.000.
Chronische PTSS
Symptomen duren langer dan 3 maanden. Intensievere behandeling nodig, volledig herstel minder waarschijnlijk. Smartengeld: €20.000 - €80.000.
Vertraagde PTSS
Symptomen beginnen pas 6 maanden of later na het trauma. Vaak getriggerd door latere gebeurtenis. Juridisch lastiger te bewijzen. Smartengeld: vergelijkbaar met andere types.
Complexe PTSS
Ontstaat door langdurige of herhaalde traumatisering. Naast PTSS-symptomen ook problemen met emotieregulatie, zelfbeeld en relaties. Langdurige behandeling nodig. Smartengeld: €60.000 - €120.000+.
Behandeling van PTSS
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)
EMDR is de eerste keuze behandeling voor PTSS en wordt volledig vergoed. Tijdens EMDR volgt u met uw ogen de bewegingen van de therapeut terwijl u aan het trauma denkt. Dit helpt het brein de traumatische herinneringen te verwerken.
- Duur: 8-12 sessies bij enkelvoudig trauma
- Effectiviteit: 70-80% herstel bij enkelvoudig trauma
- Kosten: €100-€150 per sessie (vergoed via letselschade)
Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
CGT richt zich op het veranderen van negatieve gedachten en gedragspatronen. Bevat vaak exposure-elementen waarbij u geleidelijk wordt blootgesteld aan trauma-gerelateerde stimuli.
- Duur: 12-20 sessies
- Effectiviteit: 60-70% herstel
Medicatie
Antidepressiva (SSRI's) kunnen helpen bij ernstige symptomen, maar zijn geen eerste keuze. Worden vaak gecombineerd met psychotherapie.
Comorbiditeit en Bijkomende Klachten
PTSS komt zelden alleen voor. Bij 80% van de patiënten is sprake van één of meer comorbide stoornissen, wat de behandeling complexer maakt maar ook de schadevergoeding verhoogt.
Meest voorkomende comorbiditeit
| Stoornis | Percentage bij PTSS | Impact op claim |
|---|---|---|
| Depressie | 50% | Verhoogt smartengeld + behandelkosten |
| Angststoornissen | 30% | Langere behandelduur |
| Middelengebruik | 25% | Complicerende factor |
| Somatoforme stoornissen | 20% | Chronische lichamelijke klachten |
Slaapstoornissen bij PTSS
Bij 70-90% van de PTSS-patiënten treden ernstige slaapproblemen op. Dit betreft niet alleen nachtmerries, maar ook insomnia, slaapapneu en extreme vermoeidheid overdag. Slaapproblemen verergeren andere PTSS-symptomen en vertragen het herstel.
Shockschade en Affectieschade
Als naaste van een slachtoffer kunt u mogelijk aanspraak maken op shockschade of affectieschade. Dit zijn afzonderlijke schadevergoedingen naast eventuele eigen PTSS.
Shockschade
Shockschade is een vergoeding voor psychisch letsel dat u oploopt door het waarnemen van een ongeval of de directe confrontatie met de gevolgen. Vereisten:
- Direct waarnemen van het ongeval of directe confrontatie met gevolgen
- Nauwe affectieve relatie met het slachtoffer
- Aantoonbaar geestelijk letsel (PTSS-diagnose)
Richtbedrag: €20.000 - €50.000 afhankelijk van omstandigheden.
Affectieschade
Affectieschade is een wettelijke vergoeding voor het verdriet door overlijden of ernstig blijvend letsel van een naaste. Dit is een vastgesteld bedrag:
- Partner: €17.500 - €20.000
- Kind: €17.500 - €20.000
- Ouder: €17.500 - €20.000
- Broer/zus: €15.000 - €17.500
Belangrijke opmerking
Shockschade en affectieschade zijn aparte aanspraken. Heeft u zelf PTSS ontwikkeld EN bent u naaste van een ernstig gewond of overleden slachtoffer? Dan kunt u voor beide vergoedingen in aanmerking komen.
Juridisch Kader
PTSS is juridisch erkend als letsel dat recht geeft op schadevergoeding op basis van artikel 6:106 lid 1 sub b BW: aantasting in de persoon. De Hoge Raad heeft in meerdere uitspraken bevestigd dat psychisch letsel gelijkgesteld wordt aan fysiek letsel.
Bewijslast
- Diagnose door psychiater of GZ-psycholoog
- Causaal verband tussen ongeval en PTSS (vaak via medische expertise)
- Geen pre-existente psychiatrische aandoening (of onderscheid maken)
- Rapportage van arbeidsdeskundige bij arbeidsongeschiktheid
Belangrijke jurisprudentie
De Nederlandse rechtspraak erkent PTSS volledig als grond voor schadevergoeding. Het 'Taxibus-arrest' (HR 22-02-2002) was baanbrekend voor shockschade. Sindsdien is in talloze uitspraken bevestigd dat psychische schade even serieus wordt genomen als fysiek letsel.
Smartengeld bij PTSS
Het smartengeld bij PTSS wordt bepaald door de ernst, behandelduur en de impact op werk en sociaal leven.
| Type PTSS | Kenmerken | Smartengeld |
|---|---|---|
| Lichte/acute PTSS | Volledig herstel binnen 6-12 maanden, geen blijvende klachten | €5.000 - €15.000 |
| Matige PTSS | Herstel in 1-2 jaar, tijdelijke arbeidsongeschiktheid | €15.000 - €40.000 |
| Ernstige PTSS | Langdurige behandeling (2-5 jaar), partiele arbeidsongeschiktheid | €40.000 - €70.000 |
| Chronische PTSS | Blijvende klachten, volledige arbeidsongeschiktheid | €70.000 - €100.000 |
| Complexe PTSS | Ernstige persoonlijkheidsverandering, langdurige zorg nodig | €100.000 - €120.000+ |
Overige schadevergoedingen
- Therapiekosten: EMDR, CGT, psychiater (€100-€150 per sessie)
- Inkomensverlies: Tijdens arbeidsongeschiktheid (vaak 1-3 jaar)
- Toekomstig verlies verdienvermogen: Bij blijvende arbeidsongeschiktheid
- Medicatiekosten: Antidepressiva, slaapmedica tie
- Huishoudelijke hulp: Als u niet kunt functioneren
- Verlies zelfwerkzaamheid: Klusjes, tuinonderhoud
Praktijkvoorbeelden PTSS
Voorbeeld 1: PTSS na ernstig auto-ongeval
Situatie: Een 38-jarige accountant raakt betrokken bij een kop-staartbotsing. Hoewel hij slechts lichte fysieke verwondingen heeft, ontwikkelt hij ernstige PTSS: hij durft niet meer auto te rijden, heeft dagelijks flashbacks en slaapt nauwelijks.
Behandeling: 18 maanden EMDR en CGT, tijdelijk antidepressiva. Na 2 jaar 80% herstel.
Uitkomst: €45.000 smartengeld + €80.000 inkomensverlies + €12.000 therapie = €137.000 totale schadevergoeding
Voorbeeld 2: Chronische PTSS na bedrijfsongeval
Situatie: Een 52-jarige machinist is getuige van een dodelijk ongeval op zijn werkplek. Hij ontwikkelt ernstige PTSS en kan niet meer werken. Na 4 jaar behandeling blijven klachten bestaan.
Behandeling: Intensieve traumatherapie, blijvende psychologische begeleiding, medicatie.
Uitkomst: €95.000 smartengeld + €350.000 inkomensverlies (tot pensioen) + €40.000 behandeling = €485.000 totale schadevergoeding
Voorbeeld 3: PTSS zonder fysiek letsel
Situatie: Een 29-jarige vrouw is passagier bij een motorongeval. Zij raakt niet gewond, maar haar partner overlijdt ter plekke. Zij ontwikkelt complexe PTSS met depressie.
Behandeling: 3 jaar intensieve therapie, rouwverwerking, re-integratie begeleiding.
Uitkomst: €85.000 smartengeld + €120.000 inkomensverlies + €30.000 behandeling = €235.000 totale schadevergoeding
Let op: Verjaringstermijn
U heeft 5 jaar de tijd om uw claim in te dienen. Bij PTSS kan het even duren voordat de diagnose wordt gesteld - start daarom tijdig met het claimen, ook als behandeling nog loopt.
Veelgestelde Vragen over PTSS
Hoeveel smartengeld krijg ik bij PTSS?
Bij PTSS ligt het smartengeld tussen €5.000 en €120.000+. Lichte PTSS met goed herstel: €5.000-€15.000. Chronische PTSS met blijvende arbeidsongeschiktheid: €70.000-€100.000+. De hoogte hangt af van ernst, behandelduur en impact op werk en sociaal leven.
Kan ik claimen zonder fysiek letsel?
Ja, u kunt zeker claimen als u PTSS heeft opgelopen door een ongeval, zelfs zonder fysiek letsel. Psychisch letsel wordt juridisch net zo serieus genomen als fysiek letsel. U moet wel kunnen aantonen dat het trauma direct verband houdt met het ongeval.
Hoe lang duurt EMDR-behandeling?
EMDR-therapie duurt gemiddeld 8-12 sessies bij enkelvoudig trauma. Bij complex trauma kan behandeling 1-3 jaar duren. Volledig herstel is mogelijk bij 70-80% van de patiënten met enkelvoudig trauma. Vroege behandeling verbetert de prognose significant.
Wat zijn de DSM-5 criteria voor PTSS?
De DSM-5 vereist: blootstelling aan trauma, intrusies (flashbacks, nachtmerries), vermijding, negatieve cognities/stemming, hyperarousal, en symptomen die minimaal 1 maand duren. Een psychiater of GZ-psycholoog stelt de diagnose.
Kan ik werken met PTSS?
Dat hangt af van de ernst. Bij lichte PTSS kunt u mogelijk deeltijd werken met aanpassingen. Bij matige tot ernstige PTSS bent u vaak langdurig arbeidsongeschikt. Re-integratie begeleiding kan helpen. Inkomensverlies wordt volledig vergoed.
Wat is het verschil tussen PTSS en acute stressstoornis?
Acute stressstoornis (ASS) heeft vergelijkbare symptomen maar duurt 3 dagen tot 1 maand na het trauma. Als symptomen langer dan 1 maand aanhouden, wordt de diagnose PTSS gesteld. Vroege behandeling van ASS kan ontwikkeling tot PTSS voorkomen.
PTSS opgelopen? Wij helpen u gratis.
Start vandaag nog uw claim. Gratis advies, no cure no pay. Binnen 24 uur reactie.
Start uw gratis claim