Wat is psychisch letsel?
Psychisch letsel is een erkende vorm van letselschade waarbij de geestelijke gezondheid is aangetast door een traumatische gebeurtenis. Net als bij fysiek letsel heeft u recht op schadevergoeding als dit letsel door een ander is veroorzaakt. Psychisch letsel omvat onder andere PTSS (posttraumatische stressstoornis), depressie, angststoornissen en aanpassingsstoornissen.
Psychisch letsel kan ontstaan als primair letsel (u bent zelf slachtoffer) of als secundair letsel (u ontwikkelt psychische klachten bovenop fysiek letsel). Ook shockschade is mogelijk: psychisch letsel door het zien of horen van een ongeval waarbij een naaste betrokken is.
Psychisch letsel is 'echt' letsel
Verzekeraars erkennen psychisch letsel als volwaardige schade. De Hoge Raad heeft bepaald dat psychisch letsel onder bepaalde voorwaarden recht geeft op smartengeld (artikel 6:106 lid 1 sub b BW: "aantasting in de persoon").
Types psychisch letsel
1. PTSS (Posttraumatische Stressstoornis)
De meest voorkomende vorm van psychisch letsel na een ongeval. PTSS wordt gekenmerkt door:
- Herbelevingen: Flashbacks, nachtmerries, intrusieve gedachten
- Vermijding: Vermijden van situaties die aan het trauma herinneren
- Hyperarousal: Verhoogde waakzaamheid, schrikachtigheid, slaapproblemen
- Negatieve stemming: Somberheid, schuldgevoelens, emotionele afstomping
Smartengeld: €15.000 - €75.000 afhankelijk van ernst en duur.
Lees meer in ons uitgebreide artikel over PTSS en schadevergoeding.
2. Depressieve stoornis
Een depressie kan ontstaan als reactie op een traumatische gebeurtenis of als gevolg van langdurige pijn en beperkingen door fysiek letsel:
- Aanhoudende somberheid (meer dan 2 weken)
- Verlies van interesse en plezier
- Vermoeidheid en energieverlies
- Concentratieproblemen
- Slaapstoornissen
- Gedachten aan de dood
Smartengeld: €10.000 - €60.000
3. Angststoornis
Verschillende vormen van angststoornissen kunnen ontstaan na een ongeval:
- Specifieke fobie: Angst voor auto's, verkeer, ziekenhuizen
- Gegeneraliseerde angst: Voortdurende zorgen en spanning
- Paniekstoornis: Paniekaanvallen, soms met agorafobie
- Sociale angst: Angst in sociale situaties
Smartengeld: €8.000 - €40.000
4. Aanpassingsstoornis
Een mildere reactie op een stressvolle gebeurtenis, met symptomen van depressie of angst die binnen 6 maanden na de stressor ontstaan en meestal binnen 2 jaar afnemen.
Smartengeld: €5.000 - €20.000
5. Shockschade
Psychisch letsel door het directe confrontatie met een ongeval waarbij een naaste ernstig gewond raakt of overlijdt. Voorwaarden:
- Nauwe affectieve relatie met het slachtoffer
- Direct waarnemen van het ongeval of de ernstige gevolgen
- Psychiatrisch erkend ziektebeeld (PTSS, depressie)
Smartengeld: €10.000 - €40.000
Belangrijk: psychiatrische diagnose
Voor vergoeding van psychisch letsel is een in de psychiatrie erkend ziektebeeld nodig (DSM-5). Normale verdriet, spanning of schrik na een ongeval geeft geen recht op smartengeld. Een diagnose door een psychiater of psycholoog is essentieel.
Oorzaken en situaties
Psychisch letsel kan ontstaan door verschillende traumatische gebeurtenissen:
Verkeersongevallen
- Ernstige botsingen met levensbedreigende situatie
- Zien van ernstig gewonde of overleden inzittenden
- Langdurige beknelling in voertuig
- Angst voor auto rijden na ongeval (rijfobie)
Geweld en mishandeling
- Overvallen en straatroof
- Huiselijk geweld
- Seksueel misbruik
- Stalking en bedreiging
Bedrijfsongevallen
- Getuige zijn van dodelijk ongeval collega
- Werkgerelateerde traumatische gebeurtenissen (hulpverleners, politie)
- Langdurige intimidatie of pesten op werk (burn-out als gevolg)
Medische fouten
- Traumatische bevallingservaring
- Onnodig lijden door gemiste diagnose
- Complicaties bij operaties met blijvende gevolgen
Symptomen herkennen
Psychisch letsel uit zich op verschillende manieren:
| Categorie | Symptomen |
|---|---|
| Emotioneel | Angst, paniek, somberheid, prikkelbaarheid, schuldgevoel, schaamte |
| Cognitief | Concentratieproblemen, geheugenproblemen, negatieve gedachten, herbelevingen |
| Gedrag | Vermijding, sociaal terugtrekken, middelengebruik, agressie |
| Lichamelijk | Slaapproblemen, vermoeidheid, hartkloppingen, hoofdpijn, spierspanning |
Diagnose en behandeling
Diagnostiek
De diagnose wordt gesteld door een psychiater of GZ-psycholoog aan de hand van:
- Klinisch interview: Gesprek over klachten en voorgeschiedenis
- DSM-5 criteria: Internationale classificatie van psychische stoornissen
- Vragenlijsten: Gestandaardiseerde testen (PCL-5, BDI, HADS)
- Observatie: Beoordeling van gedrag en stemming
Behandeling
| Behandeling | Geschikt voor | Duur |
|---|---|---|
| EMDR | PTSS, traumaverwerking | 6-12 sessies |
| CGT (cognitieve gedragstherapie) | Depressie, angst, PTSS | 12-20 sessies |
| Exposure therapie | Fobieën, vermijding | 8-15 sessies |
| Medicatie (SSRI's) | Depressie, angst, PTSS | Maanden tot jaren |
| Intensieve traumabehandeling | Complexe PTSS | 6-12 weken klinisch |
Juridisch kader
Grondslag voor vergoeding
Psychisch letsel geeft recht op smartengeld op basis van artikel 6:106 lid 1 sub b BW: "aantasting in de persoon op andere wijze". Hieronder valt psychisch letsel mits:
- Er sprake is van een psychiatrisch erkend ziektebeeld
- Het ziektebeeld is veroorzaakt door het ongeval (causaal verband)
- De aansprakelijkheid van de tegenpartij is vastgesteld
Shockschade: bijzondere voorwaarden
Na het Taxibus-arrest (HR 2002) gelden voor shockschade aanvullende eisen:
- Directe confrontatie met het ongeval of de gevolgen
- Nauwe affectieve band met het primaire slachtoffer
- Geestelijk letsel dat verder gaat dan wat normaal is bij verlies
Bewijslast
U moet bewijzen:
- Diagnose: Psychiatrisch rapport met DSM-5 classificatie
- Causaal verband: Klachten zijn ontstaan door het ongeval
- Beperkingen: Impact op dagelijks leven en werk
Psychiatrische expertise
Bij complexe claims schakelen wij een onafhankelijk psychiater in voor een expertise. Dit rapport beschrijft de diagnose, het causaal verband en de beperkingen, en is vaak doorslaggevend voor de hoogte van de schadevergoeding.
Smartengeld bij psychisch letsel
| Type psychisch letsel | Ernst | Smartengeld indicatie |
|---|---|---|
| Aanpassingsstoornis | Tijdelijk, mild | €5.000 - €15.000 |
| Angststoornis (specifiek) | Rijfobie, behandeld | €8.000 - €20.000 |
| Depressie licht-matig | Hersteld met behandeling | €10.000 - €30.000 |
| PTSS enkelvoudig | Hersteld na EMDR | €15.000 - €40.000 |
| PTSS chronisch | Blijvende klachten | €40.000 - €75.000 |
| Depressie ernstig/chronisch | Blijvende beperkingen | €35.000 - €60.000 |
| Complexe PTSS | Meerdere trauma's, ernstig | €60.000 - €100.000 |
| Shockschade bij overlijden naaste | Met PTSS-diagnose | €15.000 - €40.000 |
| Combi fysiek + psychisch | Beide ernstig | €75.000 - €150.000+ |
Complete schadevergoeding
Naast smartengeld heeft u recht op vergoeding van alle materiële schade:
Behandelkosten
- Psycholoog/psychiater (gemiddeld €100-€150 per sessie)
- EMDR-therapie (8-12 sessies)
- Klinische opname indien nodig
- Medicatie (antidepressiva, slaapmedic atie)
- Eigen risico zorgverzekering
Inkomensverlies
- Tijdelijk: Ziekteverzuim tijdens behandeling
- Permanent: Bij blijvende arbeidsongeschiktheid
- Gedeeltelijk: Minder kunnen werken door beperkingen
Overige schade
- Huishoudelijke hulp (als u het huishouden niet aankunt)
- Verlies zelfwerkzaamheid
- Studievertraging
- Reiskosten naar behandelaars
Praktijkvoorbeelden psychisch letsel
Casus 1: PTSS na ernstig auto-ongeval
Situatie: Vrouw (35) ontwikkelde PTSS na een ernstige frontale botsing waarbij zij bekneld raakte. Herbelevingen, nachtmerries en angst om auto te rijden.
Uitkomst:
- Smartengeld PTSS: €32.000
- Smartengeld whiplash: €18.000
- Behandelkosten: €6.500
- Inkomensverlies (1 jaar 50%): €28.000
- Totaal: €84.500
Casus 2: Shockschade na overlijden partner
Situatie: Man (42) was getuige van dodelijk ongeval waarbij zijn vrouw om het leven kwam. Ontwikkelde ernstige PTSS en depressie.
Uitkomst:
- Affectieschade (wettelijk): €20.000
- Shockschade (PTSS): €35.000
- Behandelkosten: €15.000
- Inkomensverlies (2 jaar): €95.000
- Totaal: €165.000
Casus 3: Depressie na bedrijfsongeval
Situatie: Man (52) raakte ernstig gewond bij bedrijfsongeval en kon zijn werk niet meer uitoefenen. Ontwikkelde depressie door verlies van werk en identiteit.
Uitkomst:
- Smartengeld fysiek letsel: €45.000
- Smartengeld depressie: €25.000
- Verlies arbeidsvermogen: €320.000
- Behandelkosten: €18.000
- Totaal: €408.000
Veelgestelde vragen over psychisch letsel
Kan ik psychisch letsel claimen zonder fysiek letsel?
Ja, psychisch letsel kan zelfstandig worden geclaimd, zonder dat er fysiek letsel is. Voorwaarde is wel dat er een psychiatrisch erkend ziektebeeld is (zoals PTSS of depressie) en dat dit is veroorzaakt door een ongeval waarvoor een ander aansprakelijk is.
Hoeveel smartengeld krijg ik bij PTSS?
Het smartengeld bij PTSS varieert van €15.000 bij enkelvoudige PTSS die goed reageert op behandeling, tot €75.000 of meer bij chronische PTSS met blijvende beperkingen. Complexe PTSS kan oplopen tot €100.000.
Hoe bewijs ik psychisch letsel?
U heeft een diagnose nodig van een psychiater of GZ-psycholoog, gebaseerd op DSM-5 criteria. Bij complexe claims schakelen wij een onafhankelijk psychiater in voor een expertise. Behandelverslagen en medicatiegebruik ondersteunen de claim.
Wat is het verschil tussen shockschade en affectieschade?
Affectieschade is een wettelijk vastgesteld bedrag (€17.500-€20.000) voor nabestaanden bij overlijden. Shockschade is een aparte vergoeding voor psychisch letsel door directe confrontatie met het ongeval, en staat los van affectieschade.
Wordt psychische behandeling vergoed?
Ja, alle behandelkosten die het gevolg zijn van het ongeval worden vergoed door de aansprakelijke partij. Dit geldt ook voor niet-vergoede zorg, eigen risico en reiskosten naar de behandelaar.
Hoe lang duurt herstel van PTSS?
Met adequate behandeling (EMDR of CGT) herstelt 70-80% van de mensen binnen 3-6 maanden. Echter, bij 20-30% worden de klachten chronisch. De behandelingsduur en prognose worden meegewogen in de schadevergoeding.
Kan ik claimen als ik al psychische problemen had?
Ja, pre-existente klachten sluiten een claim niet uit. Als het ongeval uw bestaande klachten heeft verergerd of een nieuwe stoornis heeft getriggerd, heeft u recht op vergoeding voor die verergering ("verergering van een kwetsbare persoonlijkheid").
Hoelang heb ik om een claim in te dienen?
De verjaringstermijn is 5 jaar, gerekend vanaf het moment dat u de schade en de aansprakelijke partij kent. Bij psychisch letsel kan dit later zijn dan bij fysiek letsel, omdat psychische klachten soms pas later ontstaan.
Psychisch letsel opgelopen? Wij helpen u gratis.
Start vandaag nog uw claim. Gratis advies, no cure no pay. Binnen 24 uur reactie.
Start uw gratis claim